Trasę rozpoczynamy od Zespołu Szkół Nr 1 w Łukowie znajdującego się na ulicy Aleje T. Kościuszki. Szkole w dniu 27 czerwca 1979 rok nadano imię Henryka Sienkiewicza. W budynku, na parterze znajduje się wyeksponowany portret H. Sienkiewicza i tablica upamiętniająca fakt nadania szkole imienia. Co roku, 13 października, obchodzony jest uroczyście dzień Patrona Szkoły połączony ze ślubowaniem pierwszych klas. Nauczyciele oraz uczniowie aktywnie uczestniczą w poznawaniu postaci i dzieł patrona. W szkole znajduje się Szkolna Izba Pamięci, gdzie gromadzone są stare wydania utworów, okolicznościowe wydawnictwa szkół sienkiewiczowskich, medale widokówki. Jest to miejsce, w którym odbywają się zajęcia poświęcone historii szkoły jak również osobie Henryka Sienkiewicza.
Z budynku szkoły kierujemy się na ulicę J. Piłsudskiego do centrum miasta. Jadąc prosto przez skrzyżowanie z ulicą Międzyrzecką znajdziemy się na ulicy Księdza Kardynała Wyszyńskiego. Mijamy po prawej stronie Łukowski Ośrodek Kultury i kilka metrów dalej widzimy Miejską Bibliotekę im. Henryka Sienkiewicza. Biblioteka została utworzona w 1908 roku, kiedy to dzięki zaangażowaniu oraz ofiarności społeczeństwa łukowskiego zakupiono zbiory zmarłego sędziego Antoniego Dąbrowskiego. W następnym roku powołano Towarzystwo Biblioteki Publicznej, oraz opracowano statut, w którym określono charakter zbiorów oraz sposób ich wykorzystania. Od 1936 roku biblioteka nosi nazwę Powiatowej Biblioteki Publicznej, w której znajduje się 7084 woluminów. Wtedy to zatrudniono również fachową bibliotekarkę Wandę Wężówną. Powstaje również Komisja Biblioteczna, której przewodniczącą jest Cecylia Nowińska, której najbliższa rodzina wspierała bibliotekę od początku istnienia. Okres II wojny światowej to najtrudniejszy okres w dziejach biblioteki – po selekcji i niszczeniu księgozbioru przez okupanta biblioteka zostaje zamknięta. Po wyzwoleniu miasta już w listopadzie 1944 roku biblioteka zostaje ponownie otwarta dzięki zaangażowaniu młodzieży pod przewodnictwem Marii Kiernickiej. W 1975 roku Miejską Bibliotekę Publiczną połączono z Łukowskim Ośrodkiem Kultury. Ważną datą jest 1978 rok kiedy to z okazji jubileuszu 70 – lecia istnienia biblioteki wojewoda siedlecki Zofia Grzebisz – Nowicka nadała Miejskiej Bibliotece Publicznej imię Henryka Sienkiewicza. Obecnie Biblioteka składa się z Biblioteki Głównej oraz 3 filii. Zbiory biblioteki liczą około 108 tysięcy książek i ciągle są uzupełniane. Oprócz głównych zadań gromadzenia, opracowania i udostępniania zbiorów biblioteka prowadzi działalność kulturalną i oświatową, m. in. zajęcia z przysposobienia czytelniczego, konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie dla dzieci i dorosłych oraz różne imprezy czytelnicze i okolicznościowe.
Z ulicy Księdza Kardynała Wyszyńskiego kierujemy się w stronę ulicy Józefa Piłsudskiego, skręcamy w ulicę Warszawską, a następnie w ulicę Doktora Andrzeja Rogalińskiego, jedziemy prosto do ronda, na którym w prawo skręcamy w ulicę Sienkiewicza. Ulicą jedziemy prosto do kolejnego ronda, na którym zobaczymy kolumnę o wysokości 7 metrów – pomnik poświęcony Henrykowi Sienkiewiczowi. Myśl upamiętnienia postaci Henryka Sienkiewicza na Ziemi Łukowskiej zrodziła się w 1924 roku kiedy to sprowadzono jego prochy do kraju. Wtedy z inicjatywą budowy wyszedł Dyrektora Gimnazjum Żeńskiego Kazimierza Józefa Białeckiego. Realizacja planów nabrała tempa jednak dopiero pod koniec 1932 roku. 7 stycznia 1933 roku z inicjatywy dyrektora Białeckiego został zawiązany Komitet Budowy Pomnika Sienkiewicza w Łukowie. Komitet na pierwszym zebraniu wybrał projekt pomnika opracowany przez Jerzego Radwana Krotowskiego. Pomnik został pobudowany ze składek społeczeństwa Łukowskiego w ciągu czterech miesięcy na skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza i Kryńskiego w południowej części miasta. Odsłonięcie nastąpiło 28 maja 1933 roku podczas obchodów 700 -lecia Łukowa. Na nowoczesnej budowli, 7 – metrowej wysokości widnieje płaskorzeźba – portret Henryka Sienkiewicza, oraz wmurowany akt erekcyjny o treści: ,,Niech ci, co po nas przyjdą, uczczą ten Pomnik, jako widomy wyraz najczystszych naszych uczuć dla Tego, który duszę Narodu po stracie wolności wyrwał z przepaści i zwrócił oczy Polaków na chwalebną przeszłość i przez to do Niepodległości doprowadził’’. Pomnik odsłonił wojewoda lubelski w towarzystwie syna Henryka Sienkiewicza – Józefa i córki pisarza Jadwigi Korniłowiczowej. Według relacji i opisów była to najwznioślejsza i najpiękniejsza uroczystość, którą zorganizowano w roku jubileuszowym Łukowa.
Z ulicy H. Sienkiewicza udajemy się w stronę Woli Okrzejskiej. Z ulicy Sienkiewicza kierujemy się ulicą Kilińskiego do ulicy Warszawskiej (76), skręcamy w lewo w Warszawską, a następnie na rondzie w lewo do ulicy Żelechowskiej (807). Jedziemy prosto około 15 km. Znajdziemy się w Tuchowiczu, gdzie naszą uwagę zwróci piękny kościół zbudowany w stylu neogotyckim staraniem księdza Adama Byszewskiego. Na placu przed kościołem zobaczymy nagrobek przedstawiający postać kobiety, dalej za kościołem grobowiec byłego dzierżawcy majątku Tuchowicz Joachima Hempla, i jego żony Rozalii. Jedziemy dalej drogą 85 około 2 km do skrzyżowania, na którym skręcamy stronę Krzywdy. Po lewej stronie we wsi Wesołówka będziemy mieli zaniedbany park, gdzie niektórych mogą zainteresować, znajdujące się niewidoczne z odległości drogi, ruiny dworu z XVII wieku, wraz z fosą oraz zespołem przyzamkowym – oficyną dworską. Z Wesołówki jedziemy prosto 15 km przez Krzywdę do Woli Okrzejskiej – miejscowości narodzin Henryka Sienkiewicza.
Po prawej stronie zobaczymy park, a za nim dalej Muzeum Henryka Sienkiewicza – dawną oficynę dworską, gdzie narodził się noblista. Dwór należał do rodziny Cieciszowskich i Sienkiewiczów prawie sto lat – do 1880 r. Historia powstania Muzeum w miejscu narodzin Sienkiewicza sięga 1965. Kiedy to zbliżała się 120. rocznica urodzin pisarza i 50. rocznica jego śmierci, społeczeństwo Ziemi Łukowskiej postanowiło uczcić pisarza otwarciem muzeum, przeznaczając na to dawną oficynę dworską, miejsce urodzenia pisarza. W pierwszej sali muzeum ukazane są tradycje rodzinne i związki Sienkiewicza z Ziemią Łukowską. Na ścianach znajdują się zdjęcia rodziców pisarza oraz ciotki Aleksandry Dmochowskiej z Cieciszowskich. Druga sala jest kontynuacją rodzinnych tradycji. Zobaczymy tutaj m.in. zdjęcia dzieci pisarza: Jadwgi (Dzini) i syna Henryka Józefa, ofiarowane w testamencie przez wnuczkę pisarza Marię Korniłowicz, jak również oryginalne listy Marii do matki, babci, a także zdjęcia rodziny Korniłowiczów. Trzecia sala wprowadzi nas w tematykę twórczości pisarza. Ekspozycję rozpoczynają fotografie z okresu gimnazjalnego i współpracy z gazetami: \”Gazeta Polska\”, \”Słowo\”, \”Niwa\” \”Kłos \”, \”Wędrowiec\”,\”Przegląd Tygodniowy\”. W kolejnej sali zwanej salą z kominkiem szczególną uwagę zasługują obrazy wybitnych malarzy: Franciszka Kostrzewskiego – \”Janko Muzykant\” z 1904 roku, obraz Franciszka Pautscha – \”Bohun\” z 1927 roku oraz \”Latarnik\” Jana Molgi. A na kominku zobaczymy statuetkę \”Janko Muzykant\” z 1822 roku – dar wnuczki pisarza Marii Korniłowicz. Piąta sala poświęcona jest ekranizacjom utworów pisarza. Uwagę przyciągnie fortepian marki \”Erard\” z 1840 roku wykonany w Paryżu, własność matki pisarza. Grywał na nim mały Henryk i jego rodzeństwo. Największą atrakcją w tej sali są rekwizyty zekranizowanych powieści Sienkiewicza. Następnie przejdziemy do Saloniku – to miejsce urodzenia Henryka Sienkiewicza. Zobaczymy tam meble biedermajerowskie odkupione od rodziny pisarza. Z budynku Muzeum przemieszczamy się do otaczającego go parku, gdzie można obejrzeć figury postaci z powieści Sienkiewicza. Z muzeum Sienkiewicza udajemy się do Okrzei do Kościoła pw. św. św. Piotra i Pawła, ufundowanego przez prababkę noblisty. Tutaj w dwa dni po urodzeniu – 7 maja 1846 r ochrzczony Sienkiewicz, jak również wzięli ślub jego rodzice Józef Sienkiewicz Stefania Cieciszowską. Na suficie kościoła, w nawie zobaczymy obrazy – sceny z \”Quo Vadis \” i z \”Potopu\”, natomiast na lewej ścianie wewnątrz kościoła umieszczone są dwie tablice pamiątkowe dziadka i babki H. Sienkiewicza. Po zwiedzeniu Kościoła udajemy się na pobliski cmentarz, miejsce pochówku matki pisarza Stefanii z Cieciszowskich Sienkiewiczowej, Tuż za cmentarzem (500 m) widzimy Kopiec Sienkiewicza. Kopiec oddano społeczeństwu 2 października 1938 r. przy udziale wielotysięcznej rzeszy Polaków z całej Polski. W latach 1932-38 zwożono tu i przesyłano ziemię wielu miejsc związanych z pisarzem. Na szczycie kopca znajduje się pomnik Sienkiewicza wykonany z białego marmuru według projektu artysty siedleckiego Mariana Gardzińskiego o wysokości 2,7 m. Odsłoniła go w 1980 r. Zuzanna Sienkiewiczowa, synowa pisarza. Z wysokości piętnastometrowego kopca rozciąga się wspaniały widok na pobliskie pola, lasy, park w Woli Okrzejskiej, cmentarz i kościół w Okrzei. > Z Okrzei możemy udać się do oddalonej o 6 km wsi Wola Gułowska znanej z pięknego XVII-wiecznego klasztoru OO. Karmelitów do którego przychodzą najliczniej pielgrzymi w okresie tygodnia Wniebowzięcia Matki Bożej w połowie sierpnia. Spod Kopca Sienkiewicza kierujemy się ciągle prosto na wschód w stronę Woli Gułowskiej. Przed klasztorem w Woli Głowskiej znajduje się ujęcie wody z podziemnego źródła, które tryska pod klasztorem. Właśnie ze względu na źródło powstał ten wielki sakralny obiekt, sanktuarium Matki Bożej Gułowskiej, które mogło inspirować wyobraźnie historyczną i literacką małego Henryka Sienkiewicza, co zaowocowało napisaniem Trylogii. Na tym terenie rozegrały się ostatnie walki wojny obronnej w 1939 roku prowadzone przez Samodzielną Grupę Operacyjną \”Polesie \”, dowodzoną przez gen. brygady Franciszka Kleeberga. Dla upamiętnienia tych wydarzeń rokrocznie odbywają się uroczystości religijne, pokazy rekonstrukcji zwycięskiej bitwy polskich oddziałów o klasztor zajęty przez odziały niemieckie lub inne epizody tych wojennych zmagań. Aby uhonorować te wydarzenia i uczcić wysiłek zbrojny żołnierzy SGO \”Polesie\”, wzniesiono Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków – obiekt użyteczności publicznej pełniący funkcję Domu Kultury. Otwarcie tego obiektu nastąpiło w 1989 roku, dokładnie w 50- tą rocznicę bitwy pod Wolą Gułowską. Budowla ta ma charakter wielofunkcyjny. Część pomieszczeń wydzielono na Izbę Regionalną i Galerię Rzeźby Ludowej, w której znajdują się prace miejscowych i okolicznych rzeźbiarzy. Centralne miejsce zajmuje Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków, a w nim zbiór pamiątek i dokumentów dotyczących tego wydarzenia historycznego.
Kolejną miejscowością, która jest związana z Sienkiewiczem jest Burzec. Aby z Woli Gułowskiej dotrzeć do Burca, kierujemy się na Konorzatkę, na trasie będziemy również mieli Adamów – miejscowość otoczona pięknymi lasami oraz polami, a kościół tam znajdujący się Sienkiewicz opisał w noweli ,,Jamioł”. Warto odwiedzić również pobliski Wojcieszków oddalony o 4 km od Adamowa. Tam na starym cmentarzu, na końcu długiej środkowej alejki znajdziemy grób ostatniej żony pisarza Marii z Babskich Sienkiewiczowej. Z Wojcieszkowa kierujemy się na Wolę Burzecką i dalej już prosto 2,5 km do Burca. W wakacje gimnazjalista Henryk Sienkiewicz przyjeżdżał tu konno z Woli Okrzejskiej do swego wuja Leona Dmochowskiego. Z czasów Sienkiewiczowskich pozostały tu dwa stawy ,,Zagłoba” i ,,Kmicic”, aleja lipowo – kasztanowa oraz resztki dawnej fosy w postaci zarośniętego trawą parowu. W nowym dworze po przebudowie mieści się obecnie szkoła podstawowa, a w parku o przetrwały 300 – letnie drzewa, w śród których rosła stara lipa, pod którą, według \”Trylogii\” chronił się przed upałem. Na pamiątkę lipy sienkiewiczowskiej w parku, przy szkole, znajdziemy ustawiony kamień z pamiątkową tablicą. Wioskę Burzec pisarz uwiecznił na kartach ,,Potopu”: ,,We wsi Burzec, położonej w ziemi łukowskiej, na pograniczu województwa podlaskiego, a należącej podówczas do państwa Skrzetuskich, w sadzie między dworem a stawem siedział na ławce stary człowiek, a przy nogach jego bawiło się dwóch chłopaków (…) pacholik przyniósł pod lipę gąsiorek i szklanicę. Pan Zagłoba (…) jął popijać z wolna, oddychając przy tym głęboko i spoglądając na staw i za staw, hen na czarne i sine bory ciągnące się jak okiem dojrzeć, po drugim brzegu (…) Nad wielkim stawem, z trzcin odległych, przesiąkniętych mgłą oddalenia podnosiły się czasem stada kaczek, cyranek lub dzikich gęsi i szybowały w błękitnym przezroczu…’’
